Người dân nơi đây nhiều đời truyền nhau phương pháp bảo quản bưởi không hóa chất. Quả bưởi 5 - 6 tháng sau khi hái vẫn tươi ngon, vàng mọng, vị ngọt còn nguyên…

Bưởi Sửu Chí Đám có tự bao giờ, chưa ai rõ. Chỉ biết rằng, người đầu tiên đưa giống bưởi này về Chí Đám ươm mầm tên là Sửu. Cái tên bưởi Sửu có lẽ bắt nguồn từ đây. Sau bao năm thăng trầm, cây bưởi tổ bị già cỗi, nay cũng không còn.

Người dân Chí Đám giờ lấy mốc 2003, là năm tỉnh Phú Thọ thực hiện dự án phục tráng lại giống bưởi Sửu. Ai nấy đều vui mừng vì giống bưởi quý của quê hương từng bị mai một, nay đã được quan tâm đầu tư, phát triển.

Ông Nguyễn Đức Hoạch, thôn Chí 2, xã Chí Đám tâm sự, ngày đó gia đình ông cũng tham gia trồng gần 6 sào bưởi. Đây là cây lâu năm, khi trồng chẳng ai nghĩ sẽ làm giàu. Thế rồi, sau nhiều năm, bưởi Sửu Chí Đám đã thành một thương hiệu...

Theo ông Hoạch, bưởi Sửu dễ trồng nhưng khó thành công, bởi loại cây này vô cùng mẫn cảm với thời tiết, sâu bệnh. Nhiều nơi cũng thử đem giống về trồng nhưng chất lượng không ngon, sản lượng bấp bênh. Chất lượng bưởi phụ thuộc nhiều vào thời tiết. “Bưởi ra hoa mà trời âm u, không có nắng, tỷ lệ đậu quả không cao. Còn nếu gặp trời mưa dầm dề, hoa bị thối rồi trút sạch”, ông Hoạch chia sẻ.

Cách duy nhất để khắc phục là cắt tỉa cành, tạo tán để ánh nắng có thể xuyên qua tránh việc hoa bị mốc cũng như nấm bệnh trên cây. Để bưởi ngon, năng suất cao, người trồng còn áp dụng phương pháp thụ phấn bổ sung. Đó là dùng phấn của loại bưởi chua thụ cho hoa của bưởi Sửu. Chất lượng của bưởi Sửu không bị ảnh hưởng mà còn tăng lên rõ rệt. Tuy nhiên, người trồng chỉ mong 1 vạn hoa cho đậu 100 quả là đạt lắm rồi.

Loài ve sầu được coi là kẻ thù của bưởi Chí Đám. Nghe tiếng mưa rào, ấu trùng ve sầu chui lên, chích vào cuống những quả bưởi đang thì xanh mơn mởn. Oái ăm, ve sầu chỉ ngoi lên vào ban đêm. Nhiều hôm vườn bưởi nào cũng lập lòe ánh đèn pin như ma trơi. Cả xã rủ nhau đi bắt ve sầu.

“Chúng tôi cũng tìm đủ mọi cách nhưng không cách nào diệt được, chỉ đi bắt thủ công bằng tay thôi. Có hôm bắt được 4 - 5 kg ve sầu. Rảnh rỗi, đem chiên lên uống rượu cũng ngon lắm”, ông Hoạch kể.

Bưởi Sửu Chí Đám thu hoạch rộ vào tháng 9, tháng 10 năm trước. Nhưng đến tận tháng 5, tháng 6, quả vẫn tươi mọng, tỏa thơm ngát. Bổ ra, từng tép vẫn căng mọng, ngọt mát. Liệu người trồng có sử dụng chất bảo quản? Không hề. Nhiều đời, người trồng bưởi Sửu vẫn truyền nhau một “bí kíp” bảo quản bưởi vô cùng độc đáo.